Duża popularność lamp LED wymusiła na producentach jeszcze lepsze dopasowanie oferty do oczekiwań klientów. Jednym z takich wyzwań była możliwość ściemniania lamp ledowych, tak by można było ilość światła dostosować do konkretnego pomieszczenia czy potrzeb użytkowników. O ile ściemnianie taśm ledowych nie stanowi żadnego problemu to proces ściemniania lamp i zintegrowanych opraw ledowych jest bardziej skomplikowany. Większość lamp LED nie jest przystosowana do pracy ze ściemniaczem, sytuacja ta powoli ulega jednak zmianie. Najlepsze firmy oświetleniowe wyróżnia możliwość wykonania takiej lampy, pamiętać należy, aby przy zamówieniu zdefiniować czy oprawa ma być dostosowana do ściemniana i jeśli tak, to w jakim systemie ma pracować. Wyjątkiem są oprawy, które z przyczyn technicznych nie posiadają możliwości ściemniania, bądź w standardzie posiadające taką możliwość, należy jednak zwrócić uwagę na to w jakim systemie lampa będzie ściemniana, gdyż wymaga to przygotowania odpowiedniej instalacji i zakupu odpowiedniego ściemniacza.

Jeśli zdecydowaliśmy się zakupić lampę LED z funkcją ściemniania, to musimy wybrać sposób jej działania. Sprawdźmy zatem kilka najczęściej stosowanych systemów sterowania oświetlaniem, sposób podłączenia oraz ilość potrzebnych przewodów, by można było korzystać z funkcji ściemniania.

• System Phase Control – prosty system wykorzystujący ściemniacze fazowe TEDIM i LEDIM. System nie wymaga dodatkowych obwodów sterujących, wykorzystując jedynie instalację trójprzewodową. Przy zakupie zalecamy stosowanie ściemniaczy typu TEDIM (działające na zboczu opadającym). Istotnym może być również charakterystyka ściemniacza – zalecamy stosowanie ściemniaczy o charakterystyce rezystancyjno-pojemnościowej (RC) bądź ściemniacze uniwersalne (RLC).

• System switchDIM – system sterowany za pomocą tradycyjnego przełącznika monostabilnego (np. dzwonkowego). Wymaga stałego zasilenia oprawy, niezależnego od obwodu sterującego. Wymagana zatem jest instalacja co najmniej czteroprzewodowa. Sterowanie oprawą odbywa się za pomocą zliczania impulsów w określonym czasie – krótkie przyciśnięcie skutkuje włączeniem/wyłączeniem, a długie odpowiada za zmniejszenie bądź zwiększenie strumienia światła.

• System DALI – zaawansowany system umożliwiający sterowanie sześćdziesięciu czterech opraw, bądź szesnastu grup w trybie broadcast. Oprócz stałego zasilenia oprawy prądem przemiennym, system DALI wymaga również dwużyłowej linii sterującej. Jest zatem wymagana instalacja łącznie pięcioprzewodowa. Aktualnie na rynku dostępne są ściemniacze naścienne pracujące w systemie DALI wyglądające podobnie jak ściemniacze pracujące w systemie Phase Control. Należy jednak dobrać taki który będzie zasilał magistralę DALI.

• System 1-10V – system sterowany za pomocą regulacji napięcia sterującego w zakresie od 1-10V, który umożliwia kontrolę wartości strumienia świetlnego źródeł LED. Wprowadzenie napięcia z tego zakresu na zaciski sterujące definiuje poziom świecenia opraw. Minimalny poziom natężenia możemy zaobserwować przy napięciu 1V (bądź zwartych zacisków sterujących), natomiast maksimum strumienia osiągniemy przy napięciu 10V (bądź rozwartych zaciskach sterujących). Maksymalna ilość opraw do niego podłączonych jest zależna od sterownika (pojedynczy zasilacz to około 0,6mA obciążenia dla sterownika). Maksymalny zasięg przewodu to 300m. Podobnie jak w przypadku systemu DALI instalacja wymaga pięciu przewodów zasilających. Schemat podłączenia analogiczny jak w systemie DALI. System jest bardzo podatny na zakłócenia elektromagnetyczne i spadki napięć.

• System AQsmart – bezprzewodowy system sterowania oprawami CASAMBI. Umożliwia podłączenie do jednej sieci nawet 217 urządzeń, łączenie ich w dowolne grupy i sceny. System jest konfigurowany za pomocą urządzeń z systemem ANDROID bądź iOS. System może być sterowany z wielu urządzeń, można zaprogramować określone działania (np. zmiana sceny przy szybkim przełączeniu –włącz,wyłącz,włącz), może włączać bądź wyłączać oprawy o określonej porze dnia (na podstawie funkcji geotagging). System nie wymaga żadnych dodatkowych urządzeń, a oprawy łączą się między sobą, co pozwala na stworzenie sieci, bez fizycznego połączenia opraw. Oprawa wyposażona w system CASAMBI wymaga jedynie trójżyłowej instalacji elektrycznej.

Największą popularnością cieszą się proste systemy phase-control oraz switchdimm. Łatwe w obsłudze i instalacji spełnią oczekiwania większości użytkowników i są bardzo atrakcyjne cenowo. Do większej ilości opraw i bardziej zaawansowanych systemów dobrze sprawdzi się ściemnianie Dali, które często wybierane jest do biur, sklepów czy hoteli. Dynamicznie rozwija się także segment lamp LED ściemnianych za pomocą aplikacji na smartfonie czy tablecie. Nie dość, że nie wymaga dodatkowych przewodów do sterowania to pozwala na bardziej zaawansowane korzystanie z takiego urządzenia, jest przy tym wygodne, pozwala na zmianę ustawień oświetlenia bez wstawania z kanapy. Większość producentów osprzętu elektrycznego posiada w swojej ofercie odpowiednie ściemniacze do sterowania lampami LED. Ponieważ ich oferta ulega dość częstym zmianom, nie rekomendujemy konkretnych modeli, znane są jednak rozwiązania takich firm jak: ABB, Berker, Busch-Jaeger, Gira, Govena, Jung, Legrand, Ospel, Schneider, Simon i wiele innych.

Artykuł powstał we współpracy z firmą AQForm, polskim producentem nowoczesnych lamp i opraw LED, którego większość produktów może być ściemniana w jednym z wyżej wymienionych systemów.